วันพระ

*วันพระ*

     วันพระ เดิมเรียกว่า วันธรรมสวนะ (อ่านว่าวัน-ทำ-มะ-สะ-วะ-นะ) หรือวันอุโบสถ หมายถึง วันกำหนดประชุมฟังธรรมของพุทธบริษัทหรือวันที่ถูกกำหนดให้เข้าอยู่ประจำเพื่อรักษาศีลปฏิบัติธรรม หรือเรียกว่า

อุโบสถศีล คือ ศีลที่ต้องสมาทานรักษาในวันอุโบสถ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า การจำศีลซึ่งถือเป็นกิจกรรมสำคัญที่พุทธศาสนิกชนจะได้ถือโอกาสเข้าวัด ฝึกหัดกายวาจา ฟังธรรม ตลอดจนฝึกหัดขัดเกลากิเลสในใจ ให้บรรเทาเบาบางลง และถือโอกาสทำบุญบำเพ็ญกุศลไปด้วย โดยกำหนดให้แต่ละเดือนมี ๔ วัน คือ ๑.วันขึ้น๘ ค่ำ ๒. วันขึ้น๑๕ ค่ำ ๓.วันแรม๘ ค่ำ และ ๔.วันแรม๑๔ หรือ ๑๕ ค่ำ หากตรงกับเดือนขาด วันพระก็จะเลื่อนมาเป็นแรม ๑๔ ค่ำ

เรื่องของการกำหนด วันพระนั้นมีหลักฐานปรากฏในพระวินัยปิฎก อุโบสถขันธกะ เล่มที่ ๔ หน้าที่ ๒๐๖ ข้อ ๑๓๒ เป็นหลักฐานยืนยันว่า พระพุทธเจ้าได้เคยทรงอนุญาตให้ภิกษุประชุมกันในวัน ๑๔ หรือ ๑๕ ค่ำ และวัน ๘ ค่ำ แห่งปักษ์ มีเรื่องเล่า ดังนี้

ระหว่างพระพุทธองค์ประทับอยู่ณ ภูเขาคิชฌกูฏ เป็นขณะเดียวกันกับพวกปริพาชกอัญเดียรถีย์ (นักบวชต่างศาสนา) มีการรวมตัวกันประชุมกล่าวแสดงหลักคำสอนตามความเชื่อในลัทธิของตน ทำให้ประชาชนต่างพากันแตกตื่นความแปลกใหม่ ให้ความสนใจแนวทางการสอนดังกล่าว และเข้ามามอบตัวเป็นศิษย์มากมาย ส่งผลให้พระเจ้าพิมพิสาร เจ้าครองนครมคธ ครั้นทรงทอดพระเนตรเห็นเช่นนั้น จึงทรงดำริว่า

*ระยะนี้ พวกปริพาชกอัญเดียรถีย์ ต่างก็พร้อมใจกันชุมนุมกล่าวแสดงหลักคำสอนของตน แก่ประชาชนในวัน ๑๔ หรือ ๑๕ ค่ำ และวัน ๘ ค่ำแห่งปักษ์ ทำให้ประชาชนที่ไปร่วมรับฟังต่างก็เกิดศรัทธา ไปเข้าพวกเดียรถีย์เป็นอันมาก ถ้าพระสงฆ์ สาวกของพระพุทธเจ้า มีการประชุมอย่างนั้นบ้าง ก็คงจักบังเกิดผลดีแก่พระพุทธศาสนาแน่นอน*

จึงเสด็จเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าและกราบทูลเรื่องนั้นให้พระพุทธองค์ทรงทราบพระพุทธเจ้าจึงตรัสเรียกภิกษุให้มาประชุมพร้อมกันแล้วมีรับสั่งว่า "ภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้เธอทั้งหลายประชุมพร้อมกันใน (ทุก) วัน ๑๔ หรือ ๑๕ ค่ำ และวัน ๘ ค่ำ แห่งปักษ์"

อย่างไรก็ตามเมื่อพระสงฆ์มาประชุมพร้อมกันแล้ว แต่ไม่ได้กล่าว ไม่ได้แสดงธรรม แต่อย่างใด ต่างพากันนั่งนิ่ง ชาวบ้านก็ตำหนิ และเที่ยวประจานให้เกิดความเสียหายว่า พระสงฆ์ประชุมกันแล้วนั่งนิ่งเหมือนสุกรใบ้ถูกขุนไร้คุณค่า เพราะไม่กล่าวธรรม ไม่สอนธรรม เมื่อพระพุทธองค์ทรงทราบ จึงรับสั่งกับภิกษุทั้งหลายว่า

*ภิกษุทั้งหลาย (แต่นี้ไป) เราอนุญาตให้เธอทั้งหลายประชุมกัน กล่าวธรรม แสดงธรรม ใน (ทุก) วัน ๑๔ หรือ ๑๕ ค่ำ และวัน ๘ ค่ำ แห่งปักษ์*

ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาภิกษุทั้งหลายจึงได้ถือปฏิบัติตามพระพุทธานุญาตตลอดมา และวันที่พระพุทธองค์ทรงอนุญาตนี้เรียกว่า วันอุโบสถพร้อมทั้งทรงอนุญาตให้ภิกษุสงฆ์สวดปาติโมกข์และแสดงธรรมเทศนาเพื่อให้ประชาชนผู้สนใจใคร่เรียนรู้เข้าร่วมรับฟังอย่างพร้อมเพรียง จนถึงปัจจุบัน


จาก พลังจิต